Smog to nie tylko problem estetyczny, ale poważne zagrożenie dla zdrowia, szczególnie dla układu oddechowego. Zanieczyszczone powietrze ma negatywne skutki dla wszystkich, ale osoby z przewlekłymi chorobami płuc, dzieci, kobiety w ciąży i seniorzy są szczególnie narażeni na poważne konsekwencje zdrowotne. Jak zauważa dr hab. n. med. Piotr Dąbrowiecki, przewodniczący Polskiej Federacji Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergie i POChP: “Jeśli w wyniku kontaktu z zanieczyszczonym powietrzem odczuje się dyskomfort w klatce piersiowej, uczucie duszności, pojawi się kaszel w trakcie spaceru albo po przyjściu do domu, proszę tego nie bagatelizować, tylko zgłosić się do lekarza.”
Wpływ smogu na przewlekłe choroby układu oddechowego
Zanieczyszczone powietrze jest czynnikiem, który pogarsza stan zdrowia osób cierpiących na przewlekłe choroby układu oddechowego, takie jak astma czy przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). Substancje takie jak pył zawieszony (w szczególności PM2,5), tlenki azotu oraz węglowodory aromatyczne wpływają na drogi oddechowe, prowadząc do zaostrzenia objawów tych chorób. “Zanieczyszczenia wchodzą do organizmu przez górne i dolne drogi oddechowe – mogą drażnić układ oddechowy, wywoływać zaostrzenia chorób przewlekłych albo stymulować rozwój przewlekłego stanu zapalnego” – wyjaśnia dr Dąbrowiecki.
Badania przeprowadzone w Polsce wskazują na wzrost liczby wizyt w szpitalach w okresach smogowych. Na przykład, w sezonie smogowym 2017 roku w Warszawie o 17% więcej osób z astmą, o 33% więcej osób z dusznością oraz o 60% więcej osób z objawami kaszlu zgłosiło się do szpitali w porównaniu do lat poprzednich. Wzrost tych przypadków w czasie incydentów smogowych jest charakterystyczny także dla innych krajów europejskich i całego świata, co podkreśla globalny zasięg problemu.
Smog jako czynnik ryzyka rozwoju astmy
Zanieczyszczenie powietrza ma również wpływ na rozwój chorób układu oddechowego, w tym astmy. Badania dowodzą, że osoby narażone na długotrwały kontakt z zanieczyszczonym powietrzem mają większe ryzyko rozwoju astmy. Dr Dąbrowiecki zaznacza, że “ryzyko rozwoju tej choroby u osób eksponowanych na tlenki azotu wzrasta o 11%”, a w przypadku długotrwałego narażenia na zanieczyszczone powietrze, astma rozwija się u 3-7% więcej osób.
Tlenki azotu, obecne przede wszystkim w spalinach samochodowych, są jednym z głównych czynników zanieczyszczających powietrze w miastach. Ich obecność w powietrzu może prowadzić do pogorszenia jakości życia, zwiększenia liczby hospitalizacji oraz wczesnych zgonów osób cierpiących na astmę czy POChP.
Grupy najbardziej narażone
Niektóre grupy społeczne są szczególnie wrażliwe na szkodliwe skutki smogu. Wśród nich znajdują się dzieci, kobiety w ciąży, osoby starsze oraz osoby cierpiące na przewlekłe choroby oddechowe i sercowo-naczyniowe. Jak zwraca uwagę dr Dąbrowiecki, “kiedy kobieta w ciąży oddycha zanieczyszczonym powietrzem, rodzi dziecko o mniejszej masie ciała, ze skłonnością do alergii i astmy”. Dzieci, które dorastają w zanieczyszczonych środowiskach, są bardziej podatne na infekcje wirusowe oraz choroby oddechowe.
Ponadto, osoby starsze, które z racji wieku mają osłabioną odporność, są bardziej narażone na pogorszenie stanu zdrowia w wyniku narażenia na smog. Częściej u nich występują objawy takie jak duszność, kaszel, czy zaostrzenia chorób przewlekłych, co w konsekwencji prowadzi do hospitalizacji.
Konsekwencje długotrwałej ekspozycji na smog
Zanieczyszczenie powietrza nie tylko zaostrza choroby układu oddechowego, ale także przyczynia się do rozwoju innych poważnych schorzeń. Zwiększa ryzyko nadciśnienia tętniczego oraz jego powikłań, takich jak udary czy zawały serca. “Pył zawieszony (szczególnie PM2,5) to również czynnik sprawczy rozwoju nadciśnienia tętniczego i jego powikłań” – zauważa dr Dąbrowiecki. W wyniku smogu częściej dochodzi do zaostrzeń chorób sercowo-naczyniowych, co skutkuje wzrostem liczby incydentów sercowych w okresach z wysokim poziomem zanieczyszczeń.
Jak chronić zdrowie przed smogiem?
Osoby narażone na smog, w szczególności cierpiące na przewlekłe choroby płucne, powinny unikać wychodzenia na zewnątrz w czasie intensywnych incydentów smogowych. Ważne jest również stosowanie odpowiedniego leczenia farmakologicznego, które może pomóc w złagodzeniu objawów i ochronie przed zaostrzeniami chorób. Jak podkreśla dr Dąbrowiecki, “u chorych z rozpoznaną chorobą przewlekłą układu oddechowego zwiększamy dawki leków, żeby zabezpieczyć pacjenta w sezonie jesienno-zimowym przed zaostrzeniami”. Dla osób, które jeszcze nie mają zdiagnozowanej choroby, ale zauważają objawy takie jak kaszel, duszność czy świsty, szczególnie w okresie smogu, wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie są kluczowe.
Podsumowanie
Smog to poważne zagrożenie dla zdrowia, zwłaszcza dla układu oddechowego. Zanieczyszczenia powietrza prowadzą do zaostrzenia istniejących chorób, takich jak astma czy POChP, a także przyczyniają się do rozwoju nowych schorzeń. Wzrost liczby przypadków chorób płucnych, duszności, kaszlu oraz hospitalizacji w okresach smogowych to tylko niektóre z konsekwencji narażenia na zanieczyszczone powietrze. W szczególności osoby z przewlekłymi chorobami oddechowymi, dzieci, kobiety w ciąży i seniorzy powinni szczególnie dbać o swoje zdrowie, unikając ekspozycji na smog oraz regularnie konsultując się z lekarzem w przypadku pojawienia się objawów takich jak kaszel, duszność czy świsty w klatce piersiowej.
Więcej na temat chorób płuc znajdziesz na stronie kampanii „Choroby przewlekłe – poznaj POChP”: https://www.eksperciozdrowiu.pl/kampania-choroby-przewlekle/